History of Armenia

Histaprenius

Жарнамалары бар

Осы қолданба туралы

(ағылшынша)

Армения тарихы Армения Республикасының тарихына, сонымен қатар армян халқына, армян тіліне және Еуразияның тарихи-географиялық тұрғыдан армян болып саналатын аймақтарына қатысты тақырыптарды қамтиды.

Армения Шығыс Анадолы мен Армян таулыларының арасында, Библиялық Арарат тауларын қоршап жатыр. Армяндардың эндонимі - hay, ал елдің ескі армян атауы - Хайк' (армян. Հայք, бұл классикалық армян тілінде де «армяндар» дегенді білдіреді), кейінірек Хаястан (арм. Հայաստան). Армяндар дәстүр бойынша бұл есімді армян халқының аты аңызға айналған атасы Хайкпен байланыстырады. Армения және армян атаулары алғаш рет Ұлы Дарийдің Бехистун жазбасында расталған экзонимдік атаулар болып табылады. Ертедегі армян тарихшысы Мовсес Хоренаци Армения атауын аңызға айналған Хайктың үлкен ұлы Араманеактан алған. Армения мен армяндардың эндонимдері мен экзонимдерінің шығу тегі туралы әртүрлі теориялар бар (Армения атауын қараңыз).

Қола дәуірінде Армян таулы аймақтарында бірнеше мемлекеттер, соның ішінде Хетт империясы (өз күшінің шыңында), Митанни (оңтүстік-батыс тарихи Армения) және Хаяса-Ацзи (б.з.б. 1600–1200) гүлденді. Хаяса-Аззиден кейін көп ұзамай Найри ​​тайпалық конфедерациясы (б.з.д. 1400–1000 ж.) және Урарту патшалығы (б.з.б. 1000–600) пайда болды. Жоғарыда аталған ұлттар мен тайпалардың әрқайсысы армян халқының этногенезіне қатысты. Арменияның қазіргі астанасы Ереван біздің дәуірімізге дейінгі 782 жылы Аргишти I патшаның Арарат жазығының батыс шетінде Эребуни бекінісінің негізін қалауымен б.з.б. 8 ғасырға жатады. Эребуни «үлкен әкімшілік және діни орталық, толық корольдік астанасы ретінде жобаланған» деп сипатталған.

Темір дәуіріндегі Урарту патшалығының орнына Арменияны алдымен Ахеменидтер парсы билігі кезінде сатраптар, кейінірек тәуелсіз патшалар ретінде басқарған Оронтидтер әулеті келді. Парсы және одан кейінгі Македония билігінен кейін Үлкен Армения Корольдігі біздің дәуірімізге дейінгі 190 жылы Артаксия әулетінің негізін қалаушы Артаксия I арқылы құрылды. Армения Корольдігі Рим сузерендігіне түскенге дейін Ұлы Тигранның тұсында біздің дәуірімізге дейінгі 1 ғасырда өзінің ықпалының шыңына көтерілді. 1 ғасырда Армения тағына Парфия империясының билеуші ​​​​арсакидтер әулетінің бір тармағы орнады.

4 ғасырдың басында арсацидтік Армения христиан дінін өзінің мемлекеттік діні ретінде қабылдаған алғашқы мемлекет болды. Армяндар кейінірек Византия, Сасанид парсы және ислам гегемониясының қол астына түсті, бірақ 9 ғасырда Арменияның Баграти патшалығымен тәуелсіздігін қалпына келтірді. 1045 жылы патшалық құлағаннан кейін, одан кейінгі селжұқтар Арменияны 1064 жылы жаулап алғаннан кейін армяндар Киликияда патшалық құрды, ол 1375 жылы жойылғанға дейін болды.

(Հայերեն)

Հայոց պատմություն կամ հայ ժողովրդի պատմություություություություոություն, հայն, հան կամ հայ թյուն, որը ժամանակագրական առումով բաժանվում է մվում է մի քաննն ի։ Այդ բաժանումն անվանում են պարբերացում։ Ներկայումս Հայոց պատմության պարբերացումը կատարվումսէյէն բունքով.

-Հնագույն շրջան - անհիշելի ժամանակներից մինչև Վանի աավոՂաննն նկումը
-Հին շրջան - Երվանդունիների թագավորության կազմավորոււնորունն տոնեության հռչակումը պետական ​​կրոն
-Միջնադար - քրիստոնեությունը պետական ​​կրոն հռչակելուցյյյչան ային-ազատագրական շարժման վերելքը (վաղ, զարգացած և ուագրական շարժման վերելքը
-Նոր շրջան - սկսվում է հայ ազատագրական շարժումներոումներով ևւմներով ևսնննն Հայաստանի առաջին Հանրապետության հռչակումը։
-Նորագույն շրջան - ընդգրկում է Հայաստանի առաջին, երաջին, երկրրորո նրապետությունների, ինչպես նաև Արցախի պատմությունը