i-botany, igatsha le-biology elibhekene nocwaningo lwezitshalo, okuhlanganisa ukwakheka kwazo, izakhiwo, nezinqubo zamakhemikhali ezinto eziphilayo. Kufakwe futhi ukuhlukaniswa kwezitshalo kanye nocwaningo lwezifo zezitshalo kanye nokusebenzelana nendawo ezungezile. Izimiso nokutholwe kwesayensi yezitshalo kuye kwanikeza isisekelo sesayensi esetshenziswayo njengezolimo, ukulima kwezitshalo namahlathi.
Igama elithi ‘botanic’ lisuselwa kusichasiso esithi ‘botanic’ esibuye sithathwe kwelesiGrikhi elithi ‘botane’. Umuntu ofunda i-'botany' waziwa ngokuthi 'isazi sezitshalo'.
I-Botany ingenye yesayensi yemvelo endala kakhulu emhlabeni. Ekuqaleni, i-Botany yayihlanganisa zonke izinto eziphilayo ezifana nezitshalo ezinjengolwelwe, ulele, ama-ferns, isikhunta, ubulembu kanye nezitshalo zangempela. Kamuva, kwaqashelwa ukuthi amagciwane, ulwelwe kanye nesikhunta kungowombuso ohlukile.
Izitshalo ziwumthombo oyinhloko wokuphila emhlabeni. Basinikeza ukudla, umoya-mpilo kanye nezinhlobonhlobo zezinto ezingavuthiwe ezisetshenziselwa izinjongo ezihlukahlukene zezimboni nezasekhaya. Yingakho abantu bebelokhu benesithakazelo ezitshalweni kusukela kudala.
Nakuba abantu bakuqala babencike ekuqondeni ukuziphatha kwezitshalo nokusebenzisana kwazo nendawo ezungezile, kwaze kwaba sempucukweni yasendulo yamaGreki lapho umsunguli wokuqala wesayensi yezitshalo kuthiwa waqala khona. UTheophrastus isazi sefilosofi esingumGreki esituswa ngokusungulwa kwesayensi yezitshalo kanye negama lensimu.
Izihloko ezihlanganiswe kulokhu zinikezwa ngezansi:
- Isingeniso seBotany
- Iseli yezitshalo vs Iseli Yezilwane
- Izicubu zezitshalo
- Iziqu
- Izimpande
- Inhlabathi
- Amahlamvu
- Izithelo zezitshalo, imbali kanye nembewu
- Amanzi ezitshalweni
- Plant metabolism
- Amahomoni okukhula nezitshalo
- Meiosis kanye alternation of izizukulwane
-Bryophytes
- Izitshalo ze-Vascular: ama-ferns nezihlobo
- Izitshalo zembewu
Izitshalo ziyingxenye ebalulekile yokuphila komuntu. Zisetshenziswa ezicini ezihlukahlukene zokuphila kwansuku zonke. I-Botany ihlola izici nokusetshenziswa kwalezi zitshalo ngakho-ke kubaluleke kakhulu.
1. Isayensi yezitshalo ibhekene nocwaningo lwezinhlobo ezahlukene zezitshalo, ukusetshenziswa kwazo kanye nezici zokuthonya imikhakha yesayensi, imithi kanye nezimonyo.
2. Isayensi yezitshalo iyisihluthulelo sokuthuthukiswa kwamafutha emvelo afana ne-biomass kanye negesi ye-methane esetshenziswa njengezinye izindlela esikhundleni sokubasa izinto ezimbiwa phansi.
3. Isayensi yezitshalo ibalulekile endaweni yokukhiqiza kwezomnotho ngoba ihileleke ekutadisheni izitshalo kanye namasu afanele okukhulisa asiza abalimi ukwandisa isivuno sezitshalo.
4. Ucwaningo lwezitshalo nalo lubalulekile ekuvikelweni kwemvelo. Izazi zezitshalo zibala izinhlobo ezahlukene zezitshalo ezikhona emhlabeni futhi ziyakwazi ukuzwa lapho inani lezitshalo liqala ukuncipha.
Igama elithi botany livela esichasiselweni se- botanic , elivela egameni lesiGreki sasendulo elithi botane, elibhekisela ezitshalweni, utshani, namadlelo. Isayensi yezitshalo inezinye, izincazelo eziqondile; ingabhekisela ku-biology yohlobo oluthile lwezitshalo (isb., i-botany yezitshalo eziqhakazayo) noma empilweni yezitshalo yendawo ethile (isb., i-botany yehlathi lemvula). Umuntu ofunda ngesayensi yezitshalo ubizwa ngokuthi isazi sezitshalo.
Kubuyekezwe ngo-
Eph 21, 2025