(Тоҷикӣ)
Аҷдоди тоҷикон аз қадимулайём дар сарзамини ҳозираи Тоҷикистон ва Ӯзбакистон зиндагӛи халём зиндагӣ карда халём арказӣ мебошанд. Дар ҳудуди Тоҷикистони имрӯза қадимтарин осори ҳаёти инсон ба давраи палеолити миёна рост меояд. Дар замонҳои қадим ниёгони тоҷиконро ориёӣ мегуфтанд. Ориёӣ — аз калимаи авестоии «aria» ва эронии «ariya» баромада маънояш «тоза», «асилзода» ast. Дар замонҳои қадим аҷдодони тоҷиконро — ориёӣ мегуфтанд.
Таърихи қадимтарини ориёиҳо дар китоби Авесто ва Ведҳо, адабиёти зардуштӣ ва сарчашмаёрима сарчашмаиҳои ърихи Табарӣ», «Шоҳнома»-и Фирдавсӣ, «Форснома»-и Ибни Балхӣ ва ғайра сабт гардидаст.
Дар қадим аҷдоди ориёиҳо ҷамъияти ягонаи этникиро ташкил мекарданд, яъне як халқ будбаняк, дбабоняк, дар як кишвар зиндагӣ мекарданд. Тақрибан дар асри XX—XV п.м. онҳо ба ду шоха тақсим шуданд, ки яке аз онҳо ба Ҳиндустон кӯчида дар онҷо Ведҳолъ. Гурӯҳи дуюм дар Осиёи Миёна ва Эрони Шарқӣ зиндагӣ мекарданд ва Авесторо офариданд. Мутобиқи маълумоти сарчашмаҳои хаттӣ дар асрҳои IX—VIII то м. тоифаи ориёиҳо тақрибан дар нисфи қитъаи Осиё аз сарҳади Байнаннаҳрайн то шимоли Ҳиндустон то шимоли Ҳиндустон Ҷанубӣ то Олтойу Сибири Ғарбӣ зиндагӣ мекарданд.
Ба қатори халқҳои ориёӣ ин давра — бохтариҳо, суғдиҳо, хоразмиҳо, портҳо, модариҳо, фохи҅оло,ҳо, фоѳхҳо сакоиҳо — скифҳо, сарматҳо, массагетҳо ва халқҳои дигари эронинажод дохил мешуданд.
Дар сарчашмаҳои таърихӣ мардуми Ориёно — Давлати Пешдодиён ва Давлати Каёниён, Даърихӣ мардуми Ориёно — Давлати Пешдодиён ва Давлати Каёниён, Даърихӣ мардуми — Турон шоҳии Бохтари қадим, Давлати Суғди қадим, Давлати Хоразми Бузург, Порсу Давлати Давлати Давлати Боходоро Модим мбар шудааст.
(Inglise)
Tadžikistan ühineb Samaniidide impeeriumiga (819–999). Tadžiki rahvas läks Vene võimu alla 1860. aastatel. Basmachi mäss puhkes pärast 1917. aasta Vene revolutsiooni ja vaigistati 1920. aastate alguses Venemaa kodusõja ajal. 1924. aastal sai Tadžikistanist Usbekistani koosseisus Nõukogude Liidu autonoomne Nõukogude Sotsialistlik Vabariik Tadžikistani ASSR. 1929. aastal muudeti Tadžikistan Nõukogude Liidu üheks osavabariigiks – Tadžikistani Nõukogude Sotsialistlik Vabariik (Tadžiki NSV) – ja see staatus säilis kuni iseseisvuse saavutamiseni 1991. aastal pärast Nõukogude Liidu lagunemist.
Sellest ajast alates on seal toimunud kolm valitsusevahetust ja Tadžikistani kodusõda. Rahuleping konkureerivate fraktsioonide vahel sõlmiti 1997. aastal.
Värskendatud:
30. okt 2023