History of Vietnam

Histaprenius

Iragarkiak dituAplikazioko erosketak

Aplikazio honi buruz

(Tiếng Việt)

Lịch sử Việt Nam (Hán-Nôm: 歷史越南) nếu tính từ lúc có mặt con người sinh sống thì còr đã hà cóng vạnớ năm nớcên tạnớngu tên khi cơ cấu nhà nước được hình thành thì vào khoảng từ năm 700 năm trước công nguyên.

Các nhà khảo cổ đã tìm thấy các di tích chứng minh loài người đã từng sống tại Việt Nam từ thời đáại văth đáại đại đá cồ n hóa Tràng An, Ngườm, Sơn Vi và Soi Nhụ. Vào thời kỳ đồ đá mới, nền văn hóa Hòa Bình – Bắc Sơn tại vùng này đã phát triển về chăn nuôi và nông, là kờờ và nông, là ật trồng lúa nước. Những người Việt tiền sử trên vùng châu thổ sông Hồng – Văn minh sông Hồng và sông Mã này đã khai hóa đất ồ tồ tồng tồng ột hệ thống đê điều để chế ngự nước lụt của các sông, đào kênh để phục vụ cho việc trồng lúa và đã tạo nên nền văn minh lúa nước và văn hóa làng xã.

Truyền thuyết kể rằng từ năm 2879 TCN, nhà nước Xích Quỷ của người Việt đã hình thành, cùng thời vềi vềnith Ngũ Đế tại Trung Quốc. Tuy nhiên, đây chỉ là truyền thuyết dân gian, các nghiên cứu khảo cổ hiện chưa tìm được bằng chứng nào cho nhiên tứn tụy nào cho thng ại.

Đến thời kỳ đồ sắt, vào khoảng thế kỷ 8 TCN đã xuất hiện nhà nước đầu tiên của ngưệtēc ngưệtģc học xác nhận trên miền Bắc Việt Nam ngày nay. Theo sử sách, đó là Nhà nước Văn Lang của các vua Hùng. Thời kỳ Vua Hùng được nhiều người ghi nhận là quốc gia có tổ chức đầu tiên của người Việt Nam, běuthỺy ềậy ềậy ết Con Rồng cháu Tiên mà người Việt Nam tự hào truyền miệng từ đời này qua đời khác.

(Ingelesa)

Vietnamgo historia duela 20.000 urte ingurukoa izan daiteke. Egungo Vietnameko eremura iritsi eta finkatu ziren lehen gizaki modernoak Hoabinhiarrak izenez ezagutzen dira, gaur egungo Negritoen arbaso gisa aurki daitezkeenak. 1965eko aurkikuntza arkeologikoek, oraindik ikertzen ari direnek, Sinanthropus-ekin lotura estua duten bi homininoren aztarnak erakusten dituzte, Erdi Pleistozenoko arokoak, duela milioi erdi urte inguru.

Ibai Gorriaren haranak unitate geografiko eta ekonomiko naturala osatzen zuen, iparraldean eta mendebaldean mendiek eta oihanek mugatuta, ekialdean itsasoarekin eta hegoaldean Ibai Gorriaren Deltarekin. Ibai Gorriaren uholdeak saihesteko, sistema hidraulikoak eraikitzeko, merkataritza-trukeak eta inbaditzaileak uxatzeko agintaritza bakarra izateko beharrak, lehen Vietnamgo estatu mitikoen sorrera ekarri zuen K.a. 2879 gutxi gorabehera. Azken garaietan, berriz, arkeologoen etengabeko ikerketek iradoki dute Vietnamgo Đông Sơn kultura Iparraldeko Vietnamera, Guangxira eta Laosera itzuli zela K.a. 700 inguruan.

Vietnamgo kostalde luzeak eta lur estuak, lur menditsu malkartsuak, bi delta handirekin, laster hainbat antzinako kultura eta zibilizazio ezberdinen egoitza izan ziren. Iparraldean, Dongsoniar kulturak eta bertako Van Lang eta Au Lac-eko buruzagiak loratu ziren K.a. 500. urterako. Vietnam erdialdean, Austronesiar Chamic herrien Sa Huynh kulturak ere aurrera egin zuen. Iparraldetik Han dinastiaren hedapenak eraman zituen biak: Nanyueren Han konkistak Vietnameko zati batzuk Txinaren menpe jarri zituen K.a. 111n. 40. urtean, Trưng ahizpek tribu eta herri indigenen lehen altxamendua gidatu zuten Txinaren menderakuntzaren aurka. Matxinada, ordea, garaitua izan zen, baina Han dinastia ahultzen hasi zen II. mendearen amaieran eta Txina nahasmendu egoerara jaisten hasi zenez, Vietnamgo indigenak berriro altxatu ziren eta batzuk aske geratu ziren. K.o. 192an, Vietnam Erdialdeko Cham txinatarren aurka matxinatu zen eta, ondoren, Champa erresuma independentea eratu zuten, Ibai Gorriaren Delta txinatarren kontrola askatu zen bitartean. Garai hartan, budismoa eta hinduismoa K.a. II. menderako sartu zirenean, Vietnam zen Asiako hego-ekialdeko lehen lekua, Txinako eta Indiako kulturen eraginak partekatu zituena, eta Indianizatutako Champa eta Funan erreinuen sorrera.