ሙክተሳር ጀሚዩል ኡሉም ኪታብ ስለ ሀዲሶች ሲናገር ከይዘቱ መካከል ስለ አላማዎች ይናገራል
የአላማ ትርጉም
የተሳሳተ ዓላማ የተሳሳተ አድራሻ ሁለት ቅድመ ሁኔታዎች ካልተሟሉ የአምልኮ ሥርዓት ተቀባይነት አይኖረውም ማለትም ቅንነት እና ኢቲባእ። ቅንነት ከልብ ተግባር ማለትም ከሀሳብ ጋር የተያያዘ ሲሆን ኢቲባእ ደግሞ ከአንድ ሰው የዛሂር ተግባር ጋር የተያያዘ ሲሆን ይህም በነብዩ ሰለላሁ ዐለይሂ ወሰለም በአምልኮት መመሪያ መሰረት ይሁን አይሁን። በሌላ አገላለጽ ቅን አስተሳሰብ የልብ አምልኮ መለኪያ ሲሆን ኢቲባዑር ሐዋርያ ደግሞ የመንፈሳዊ አምልኮ መለኪያ ነው።
ብዙ ሰዎች ሀቁን ካወቁ በኋላ የትኞቹ ሱና እንደሆኑ እና የትኞቹ ቢድዓ እንደሆኑ ስለሚያውቁ የዛሂር ተግባራቸውን ለማሻሻል ከነብዩ ሰለላሁ ዓለይሂ ወሰለም ምጽዋት ጋር እንዲጣጣሙ ይጓጓሉ። ይህ ጥሩ አሠራር መሆኑን መካድ አይቻልም። ግን በሚያሳዝን ሁኔታ ብዙውን ጊዜ ከልብ ጋር ለተያያዙ ችግሮች ማለትም ለፍላጎት ትኩረት እንሰጣለን. ስለዚህ ይህንን ጭብጥ በዚህ እትም ውስጥ እናነሳለን.
የፍላጎት ፍቺ
ሐሳብ (ዓላማ) በቋንቋ ማለት አል ቃሽዱ (ዓላማ) እና አል ኢራዳህ (ምኞት) ወይም በሌላ አነጋገር ቀሽዱል ቁሉብ ዋ ኢራዳቱሁ (ዓላማ እና የልብ ፍላጎት) ማለት ነው። የዓላማ ፍቺው በሸይኽ አብዱራህማን ብን ነሺር ሰዓዲ ተብሎ እንደተገለፀው፡ “ማሰብ የሱን ውዴታና ምንዳ በመፈለግ ወደ አላህ ለመቃረብ መልካም ስራዎችን ለመስራት ማቀድ ነው” ብለዋል። (ባህጃህ ቁሉኡቢል አበራር ወ ቁርራቱ ኡዩኒል አኽያር ሲያራህ ጀዋሚኡል አኽባር ገጽ 5)
ሸይኽ ሻሊህ ቢን አብዱል አዚዝ አሉ ሸይኽ ዑለማዎችን በተመለከተ ሁለት ዓይነት ዓላማዎች እንዳሉ ገልፀውታል።
ከአምልኮ ጋር የተያያዙ ዓላማዎች. የፊቅህ ሊቃውንት በተለያዩ ህግጋቶች "የመጀመሪያው ቅድመ ሁኔታ፡ ፍላጎት" ሲሉ የተናገረው ይህ ቃል ነው። አንድን አምልኮ ከሌላው የሚለይ የአምልኮ ዓላማ ነው ማለታቸው ነው። ለምሳሌ ሶላትን ከፆም ለመለየት እና ግዴታ የሆነ ሶላትን ከሱና ሶላት ለመለየት ነው።
አምልኮው ከማን ጋር የተገናኘ ዓላማዎች። ከዚህ ግንዛቤ ጋር ያለው ፍላጎት ብዙውን ጊዜ ከልብ ይባላል። (ሲራህ አል አርበይን አን ነዋውያህ ፍል አሀዲት አሽ ሻሂሀህ አን ናባውያህ –መጅሙዓቱል ኡላማ - ገጽ 31-32)