አል-ጁሙዓ (አረብኛ: الجمعة, "ዓርብ") የቁርዓን 62ኛ ምዕራፍ (ሱራ) ነው 11 አያቶች (አያት) ያሉት። ምዕራፉ አል-ጁምዓህ ("አርብ") የሚል ስያሜ ተሰጥቶታል ምክንያቱም ህብረተሰቡ ንግድን፣ ግብይቶችን እና ሌሎች ንግግሮችን ትቶ የሚሰበሰበውን ሁሉን አቀፍ እውነት ለመፈለግ እና "" የሚለውን ለመፈለግ የሚሰበሰብበት ቀን በመሆኑ ነው። የእግዚአብሔር ችሮታ” ብቻ (ቁጥር 9) ይህ ሱራ አል-ሙሳቢሃት ሱራ ነው ምክንያቱም የጀመረችው በአላህ ክብር ነው።
ስለ ሱረቱ አል-ጁሙዓ ሀዲስ፡-
የመጀመሪያው እና ዋነኛው የቁርአን ተፍሲር በመሐመድ (ሶ.ዐ.ወ) ሀዲስ ውስጥ ይገኛል። ኢብኑ ተይሚያን ጨምሮ ሊቃውንት ሙሐመድ (ሶ.ዐ.ወ) ስለ አል ቁርኣን አጠቃላይ አስተያየት ሰጥተዋል ቢሉም ጋዛሊንን ጨምሮ ሌሎች ውሱን የሆኑ ትረካዎችን በመጥቀስ የቁርአንን የተወሰነ ክፍል ብቻ እንደገለፁ ይጠቁማሉ። ሀዲስ (حديث) በቀጥታ ሲተረጎም "ንግግር" ወይም "ዘገባ" ማለት ሲሆን ይህም በኢስናድ የተረጋገጠ የሙሐመድ (ሶ.ዐ.ወ) ንግግር ወይም ወግ ነው; ከሲራህ ረሱል (ሰ. አኢሻህ (ረ.ዐ) እንዳሉት የመሐመድ (ሶ.ዐ.ወ) ሕይወት የአል-ቁርዓን ተግባራዊ ተግባራዊ ነበር። ስለዚህ በሐዲስ ውስጥ መጥቀስ ተገቢ የሆነውን ሱራ ከተወሰነ እይታ አንፃር ከፍ ያደርገዋል።
በጁምአ ሰላት ውስጥ እሱ (መሐመድ) ሱረቱ አል-ጁማህ እና ሱረቱ አል-ሙናፊቁን (63) ያነብ ነበር።
አል-ዳህሃክ ለ. ቀይስ አል-ኑዕማን ለ. በሽር፡ የአላህ መልእክተኛ ሱረቱል ጁማአን ካነበቡ በኋላ በዕለተ አርብ ምን አነበቡ። እሱም እንዲህ ሲል መለሰ፡- “የአስደናቂው ክስተት ታሪክ ደርሶህ ነበርን?” በማለት ያነብ ነበር። (አል-ጋሺያህ (88))።
ኢብኑ አቢ ራፊዕ እንዲህ ብለዋል፡- አቡ ሁረይራ በጁምአ ሰላት ላይ መራን እና ሱረቱ አል-ጁማህ እና "መናፍቃን በመጡህ ጊዜ" (አል-ሙናፊቁን 63) በመጨረሻው ረከዓ ላይ አነበበ። እሳቸውም እንዲህ አሉ፡- አቡ ሁረይራ ሶላትን እንደጨረሰ አገኘሁትና እንዲህ አለኝ፡- አሊ ኢብኑ አቢ ጣሊብ ኩፋ ላይ የሚያነቡትን ሁለቱን ሱራዎች አነበብክ። አቡ ሁረይራ እንዲህ አለ፡- የአላህ መልእክተኛ ጁምዓ ላይ ሲያነቧቸው ሰምቻለሁ።
ሱረቱ አል-ጁሙዓ (አርብ)
ይህ 'ማዳኒ' ሱራ ሲሆን 11 አያቶች አሉት። ኢማሙ ጃዕፈር አስ-ሳዲቅ (ዐ.ሰ) ይህ ሱራ በጠዋት እና ማታ በተደጋጋሚ የሚነበብ ከሆነ አንባቢው ከሸይጣን ተጽእኖ እና ከፈተናዎቹ ይጠበቃል ብለዋል። ኃጢአቱም ተሰርዮለታል።
በሌላ ዘገባ ደግሞ አንድ ሰው ይህን ሱራ በየቀኑ ቢያነብ ከማንኛውም አደገኛ እና አስፈሪ ነገር ይድናል ተብሏል።
ሱራ ጁሙዓ የቁርዓን መጂድ "ማዳኒ" ሱራ ነው። አሁን ሰዎች ሱራ ጁማህ ከመስመር ውጭ በአረብ ኤችዲ ምስሎች ማንበብ ይችላሉ።
ምእራፉ የመሰብሰቢያ ቀን ስለሆነ አል-ጁሙዓህ ("አርብ") የሚል ስያሜ ተሰጥቶታል። ህብረተሰቡ ንግድን፣ ግብይቶችን እና ሌሎች ማዘዋወሮችን ትቶ ሁሉን አቀፍ እውነት እና ቸር የሆነውን ለመፈለግ እና “የእግዚአብሔርን ችሮታ” ብቻ ለመፈለግ መሰብሰብን ይደግፋል።
ሱራ ስለ ባኒ እስራኤል የአላህን ትእዛዝ በመታዘዝ እና በአለማዊ ጉዳዮች ላይ ከመጠን በላይ መጨናነቅ ስለነበራቸው ቸልተኝነት ይናገራል። የአላህን ኪታቦች ብቻ ይዘው ነበር ነገርግን እነዚህን ኪታቦች መከተል ተስኗቸዋል። ህዝበ ሙስሊሙ የጁምአ ሰላት እንዲሰግድ እና አላህን ከማውሳት እስከ መዘንጋት ድረስ ወደ ንግድ ስራ መግባት እንደሌለባቸው አሳስበዋል።
የሱራ ክፍሎች መግቢያ
• የአላህ ውዴታ በሙስሊሞች ላይ አላህ ነብዩን እንዲያስተምሯቸውና እንዲያጸዱላቸው በመካከላቸው ላካቸው። ባኒ እስራኤል የአላህን ትእዛዝ ችላ አሉ።
ሙስሊሞች የጁምአ ሰላት እንዲሰግዱ እና ሁል ጊዜም አላህን እንዲያወሱ ተመክረዋል።
የቁጥር ቁጥር፡ 11
የሩኩስ ቁጥር፡ 2
ሌሎች ስሞች፡ አርብ፣ የጉባኤው ቀን
ምደባ: መዲናን
ቦታ፡- ጁዝእ 28