История Киргизии

Histaprenius

Есть рекламаПокупки в приложении

Описание

(Кыргызча)

Кыргызстан же Кыргыз Республикасы (КР) — Борбордук Азиядагы мамлекет. Түндүктө Казакстан, батышта жана түштүк-батышта Өзбекстан, түштүк-батышта Тажикстан жана чыгышта Кытай менен чектешет. Кыргызстан ― басымдуу аймагы тоолуу аймактарды камтыган, деңизге чыга турчу жери жок өлкө.

Кыргызстан — унитардык, мамлекеттик башкарууга дин аралашпаган, президенттик мамлекет.

Борбор шаары — Бишкек, калк боюнча республиканын эң ири шаары. Туруктуу калкы 1 миллион адамдан ашат.

Өлкөдөгү туруктуу калктын саны 2021-жылдын башына карата баалоо боюнча 6,7 миллион ашуун адам түзөт. Кыргызстан 2020-жылдын башына карата бааланган калкы боюнча дүйнө жүзүндө 110 орунду ээлеген. 25-ноябрь 2015-жылы Кыргызстандын 6-миллиончу жараны туулган.

Кыргызстандын аянты 199 951 км² түзөт. Суу бетинин аянты өлкөнүн аянтынан 4,4 % түзөт.

Социалдык-экономикалык көрсөткүчтөр боюнча өнүгүп жаткан өлкөлөрдүн катарына кирет. Кыргызстандын адамдын өнүгүү индекси 2019-жылдын жыйынтыгы боюнча 0,697 (орточо) түзүп, 138 изилденген өлкөлөрдүн арасынан 120 орунду ээлеген. Советтер Союзу кулагандан бери (1991-жылы) өлкөдөн эмгек миграция калыптанган. Кыргызстандын 700 миң ашуун жараны эмгек мигрант болууда. Эмгек мигранттардын негизги агымы Орусияга (2018-жылы 640 миң ашуун) кетет, ошондой эле Казакстанда, Түркияда жана АКШда иштегендер да көп. Алардын акча которуулары ИДӨнүн үчтөн биринен ашуун түзөт. Бул көрсөткүч боюнча өлкө дүйнөдө алдыңкы орундарды ээлейт. Акча которуулар өлкөдөгү жакырчылыкты азайтууга маанилүү салым кошот.

Кыргызстан 1992-жылдан тарта Бириккен Улуттар Уюмунун мүчөсү. Ошондой эле КМШ, ЕАЭБ, ЖККУ, ШКУ, ИКУ, Түрк кеңеши, ТҮРКСОЙ сыяктуу бир катар эл аралык уюмдардын мүчөсү.

(Русский)

История Киргизии — события на территории современной Киргизии с древнейших времён и до наших дней.

Территория современной Киргизии играла важную роль на Великом шёлковом пути — регион занимал стратегическое положение между древними оседло-земледельческими районами Ферганской долины и Таримского бассейна, куда на протяжении всей древней и средневековой истории стремились воинственные кочевые народы ирано-, тюрко- и монголоязычного происхождения.

В XIV веке собственно носители древнетюркского этнонима «кыргыз» проживали в северо-восточных пределах Моголистана. В XV—XVI веках укрепившись на Тянь-Шане и Памиро-Алае, киргизские племена совместно с могольскими племенами образовали единый киргизский этнос. В XVI—XVII веках киргизы в союзе с казахами выступали против Яркендского ханства, государства Шейбанидов и Ойратского ханства.

В XVIII веке временно оттеснённые джунгарами со своих северных территорий, киргизы не прекратили борьбу и совместно с Кокандским ханством сумели организовать отпор дальнейшей экспансии Джунгарского ханства и империи Цин. В начале XIX века вся территория современной Киргизии вошла в состав Кокандского ханства.

В результате русско-кокандской войны, приведшей к ликвидации Кокандского ханства в 1876 году, завершилось присоединение территории современной Киргизии к Российской империи. В 1916 году киргизы участвовали в Среднеазиатском восстании.

После установления советской власти в Туркестане было проведено национально-территориальное размежевание. В 1924 году была образована Кара-Киргизская АО, в последующем преобразованная в Киргизскую АССР. В составе СССР с 1936 по 1991 годы в качестве Киргизской ССР.

Эпоха социализма преобразила Киргизскую ССР — республика получила развитие своей экономики, культуры, образования и науки, а также обеспечила повышение благосостояния народа. Вместе с несомненными положительными моментами модернизации советский период отмечен негативными проявлениями тоталитарного режима, приведшего к трагедии многих человеческих судеб. 31 августа 1991 года Киргизская ССР провозгласила независимость от СССР.