Alman İdealizmi

Copleston, Frederick

10/2022 · İdea Yayınevi

Táto e‑kniha

Fichte ve Schelling biraz etnik bir ton ile ‘Alman‘ İdealizmi olarak adlandırılan felsefi süreçte Kant ve Hegel arasında, Arı Usun Eleştirisi’ni üreten kuşkucu ile Arı Usun Bilimi’ni, Mantık Bilimi’ni üreten ussalcı arasında dururlar. Bu düzeye dek, çabaları Hegel’in çalışmasında noktalanan Alman idealistleri Kant’ın inanca yer açabilmek için bilgiyi bir yana atan kuşkuculuğunu dikkate almazlar. Kuşkuculuğun hangi markasını taşırsa taşısın tüm gri senaryoların tersine, Fichte’nin ve Schelling’in felsefeleri insanı küçük düşürmeyen, onun değerini doğrulayan girişimler olarak görünür. Felsefenin işi insanın nasıl bilemeyeceğini bilmek değil, ama bilmenin olanağını bulmak, kendini yalnızca bilme sevgisi olmanın ötesine, edimsel bilme olmaya doğru geliştirmektir. Ussal tanıtlama bilginin biricik olanağıdır, ve felsefenin parolasıdır. Böylece felsefe tarihinde ilk kez Fichte kategorileri Kant’ın yaptığı gibi oradan buradan toparlamak yerine ussal olarak çıkarsama girişiminde bulundu. Ve Schelling, Doğaya insan bilincine hapsolmuş bir görüngü olarak ve Doğanın Bilimine ancak görüngünün bilimi olarak izin verebilen Kant’ın tersine, Doğanın özsel olarak nesnel-ussal Biçim tarafından belirlenen Özdek olduğunu ve böylece Biliminin olanaklı olduğunu ileri sürdü. Onlar için ‘eleştirel sorun’ yalancı bir sorundu. Gene de ne Kavramların ussal dizgesini çıkarsamayı, ne bir Doğa Felsefesi modeli üretmeyi, ne de Tinin ussal karakterini anlamayı başarabildiler. Klasik konusunda, İdea konusunda, Usun doğası konusunda bilme tutkuları ve heyecanları ussal çabalarının çok önünde ve çok ötesinde idi. Felsefe Tarihinin anlam ve önemini, Diyalektiğin gerçek karakterini kavrayamadılar. Bilgide Yöntemin Kavramın nesnel açınımı demek olduğunu ve bilginin Dizgesel yapısının ancak nesnel çıkarsama yoluyla olanaklı olduğunu kavrayamadılar. Kendini nesnel Kavramın devimine bırakarak bilginin bu gerçek koşullarının bilgisini üretme işi Hegel’e kaldı. 

— Aziz Yardımlı