Dünden Bugüne Aile, Kent ve Nüfus: Dünden Bugüne

Ferhunde Özbay

İletişim Yayınları

Apie šią el. knygą

Türkiye’nin 1980’lerden günümüze geçirdiği değişim sosyal, kültürel, iktisadi ve tarihsel sonuçlar üretiyor. Toplumsal yaşamda bu değişimleri ve yarattıkları etkiyi görmek mümkün. Ancak görüneni anlamak ve analiz edebilmek için alan araştırmaları, veriler ve bu bilgilerin kullanılabileceği kapsamlı bir değerlendirme çerçevesi ile tarihsel karşılaştırma imkânları da yaratmak gerekiyor. Ferhunde Özbay’ın 30 yıllık bir dönemi kapsayan makalelerinin derlendiği Aile, Kent ve Nüfus, yaşanan değişimi ve dönüşümü kavramak için bu imkânı sunuyor. Özbay’ın çalışmalarında sınıf, cinsiyet, iktidar ve emek birarada tarihsel bir perspektif içinde yer buluyor. 2015’te aramızdan ayrılan Ferhunde Özbay’ın, her biri ayrıntılı çalışmalar ve alan araştırmalarıyla geliştirilmiş makaleleri, nüfus sosyolojisini eleştirel demografiyi de içerecek şekilde ele alan perspektifleriyle “hoca”nın literatüre katkısının da etraflı bir dökümünü sunuyor.

Cumhuriyetin başından bu yana nüfus yapısındaki değişmeler, iktidarlar tarafından, sosyal ve çoğunlukla da ekonomik kaygılarla bir sorun olarak nitelendirildi. Çözüm yolları genellikle erkekleri, egemen kültürel grupları ve üst sınıfları güçlendirme yönünde oldu. İktidarların nüfus ve sosyal yapı arasındaki ilişkilerden çıkarak belirlediği “sorun” alanları buraya aldığım konulardan daha kapsamlı. Refah hizmetlerinin yeniden oluşturulması süreci ve bu süreç içinde benimsenen politikalar takip edildiğinde “nüfus mühendisliği”nin sınırsız ve ürkütücü boyutlarını görmek ve bunları sergilemek için daha çok ve daha yoğun emeğe gereksinim var. Bu kitapta sorduğum soruların ve yıllar içinde aradığım cevapların, gitgide karmaşıklaşan iktidar tekniklerine karşı yapılacak araştırmalara ilham vermesini umuyorum.

FERHUNDE ÖZBAY

Apie autorių

1944’te Sivas’ta doğdu. Ankara’da büyüdü. İstanbul’da yaşlandı. İlkokulda balerin, ortaokulda terzi, lisede mimar olmak istedi. Hiçbiri aile büyüklerinden destek görmedi. Babasının yönlendirmesiyle sosyal bilimci oldu. Feminist bir muhalif olmayı kendisi seçti.

1966’da Sosyal Hizmetler Akademisi’nden lisans (şimdi Hacettepe Sosyal Hizmet Bölümü), 1969’da Hacettepe Nüfus Etütleri Enstitüsü’nden yüksek lisans derecelerini aldı. 1970’te Princeton Üniversitesi’nden demografi diploması ve Michigan Üniversitesi yaz okulundan örnekleme sertifikası aldı. Sosyoloji doktorasını Cornell Üniversitesi’nde yaptı. 1975’te mezun olunca Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü’nde akademik hayata atıldı. 2006’da Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nden emekli oldu. 1982 Ocak ayından, aramızdan ayrıldığı 2015 Nisan ayına kadar Boğaziçi’nde ders vermeyi sürdürdü. Öğrencilerini çok sevdi.

İlk yayınını 1968’de yaptı. Kadın emeği, aile, sosyal tarih, nüfus dinamikleri ve politikaları, İstanbul’un değişimi konularında düşündü, okudu, araştırdı, yeniden düşündü. Bu konularda makaleler yazdı. Çeviriler yaptı. İki kitap derledi: Women, Family and Social Change in Turkey, UNESCO, Bangkok, 1990; Küresel Pazar Açısından Kadın Emeği ve İstihdamındaki Değişimler: Türkiye Örneği, Ankara: KSSGM ve İKGV Yayını, 1998. Ferhunde Özbay’ın makalelerinin ilk cildi Dünden Bugüne: Aile, Kent, Nüfus (İstanbul: İletişim Yayınları) 2015’te yayımlandı.