Halide Edib: Türk Modernleşmesi ve Feminizm: Türk Modernleşmesi ve Feminizm

Ayşe Durakbaşa

2000. g. janv. · İletişim Yayınları

Par šo e-grāmatu

Ayşe Durakbaşa, Cumhuriyet’in asi kızı Halide Edib’in hayatını, Türk modernleşmesinin feminist bir açıdan eleştirisini yapmak üzere okuyor. Halide Edib’i bir feminist ve bir modernist olarak incelemek ve onu bütün dünyadaki “yeni kadın”ın oluşumu açısından değerlendirmek için onun, erkeklerle, Türkiye’nin “öteki” kadınlarıyla ve Batılı feministlerle ilişkilerine bakıyor. Kadınların, reformların pasif alıcıları oldukları şeklindeki anlatıyı sorgulayan Durakbaşa, Kemalist feminizmin, 1920’li ve 1930’lu yıllardaki devlet feminizmini aşan tarihsel bir gerçekliğe tekabül ettiğini savunuyor. Reformların gerisinde, kadınların o güne kadar verdikleri mücadele var. Yazar, meselenin bugüne kadar ihmal edilen bir yönüne bakıyor ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında kadının statüsüne ilişkin reformlar yapılırken, kadınların “modernlik” ile “gelenek” arasında yaşadıkları gerilimi kendilerinin nasıl gördüğünü ortaya çıkarıyor. Halide Edib’in modernlikle özdeşleştiği ve modernliğe direndiği ve duygusal tepki gösterdiği kerteleri belirliyor. Bir taraftan örnek Türk kadını bir taraftan Kemalist devrimlere ihanet eden hırslı biri olarak temsil edilegelen Halide Edib’in sürgünde kaleme aldığı anıları, bu kerteleri belirlemede önemli bir rol oynuyor. Türkiye’de modernist kadınların cins ve sınıf dinamiklerinin etkileşimini de ortaya koyan Durakbaşa, Türk Aydınlanması, milliyetçilik ve uluslaşma sürecinin bir parçası olarak feminizm üzerine özgün tezler sunuyor. Durakbaşa’nın kitabı, Türkiye’de önemi son yıllarda anlaşılan “kadın çalışmaları”na anlamlı bir katkıda bulunuyor.

Par autoru

Ayşe Durakbaşa

Ayşe Durakbaşa 1961 yılında İskenderun’da doğdu. Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nü bitirdi. Aynı bölümde ‘‘The Formation of Kemalist Female Identity (Kemalist Kadın Kimliğinin Kuruluşu)’’ başlıklı teziyle master derecesi aldı. Essex Üniversitesi (İngiltere) Sosyoloji Bölümü’nde ‘‘Reappraisal of Halide Edib for a Critique of Turkish Modernization (Türk Modernleşmesinin Bir Eleştirisi İçin Halide Edib’I Yeniden Değerlendirmek)’’ başlıklı teziyle doktorasını tamamladı. Halen Marmara Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde profesör olarak görev yapan Ayşe Durakbaşa, iki çocuk annesidir. Toplumsal cinsiyet sosyolojisi, kadın çalışmaları, Türk modernleşmesi ve milliyetçilik üzerine çalışmaktadır.