W
przedstawianej książce zawarto teksty, które podejmują refleksję nad
samą metodologią, nad uwarunkowaniami praktyki badawczej, jakością
wiedzy pedagogicznej, sposobami traktowania teorii przez badaczy,
możliwościami, jakie nowe nurty myślowe otwierają przed badaczami, a
także znaczeniem problemów badawczych w tworzeniu projektu badania. W
drugiej grupie tekstów, bezpośrednio odnoszących się do praktyk
badawczych, zawarto spojrzenia na różne wycinki tej praktyki: od
pytania, w jaki sposób w naukach pedagogicznych wykorzystywana jest
teoria, przez ujawnianie mitów, jakie nagromadziły się wokół badań
etnograficznych, aż do tropienia najczęściej popełnianych błędów w
badaniach empirycznych i rozważań nad kompetencjami metodologicznymi
pedagogów. Autorzy tekstów, przyglądając się krytycznie stosowanym
praktykom, wskazują na konsekwencje przyjmowania określonych założeń w
badaniach biograficznych i sygnalizują błędy popełniane przez
początkujących badaczy. Analiza założeń przyjmowanych przez badaczy
zjawisk pedagogicznych uwrażliwia na trudności, jakie napotykają na swej
drodze, wskazując jednocześnie na potencjał, jaki tkwi w krytycznie
zinterpretowanych badaniach jakościowych. Refleksja nad kłopotami
metodologicznymi, których doświadcza każdy badacz, uświadamia nam, w
jakim horyzoncie myślowym, wobec jakich dylematów staje współczesny
badacz, a refleksja nad prowadzonymi badaniami przybliża nieco wiedzę na
temat rodzajów i jakości praktyk badawczych.
W składanym do rąk czytelnika tomie nie znajdziemy odpowiedzi na
wszystkie zasygnalizowane pytania o kształt praktyki badań
pedagogicznych. Teksty w nim zawarte są tylko próbą przyjrzenia się z
jednostkowych perspektyw, jak my, pedagodzy, badamy świat, na jakie
bariery napotykamy, na co zwracamy uwagę, a co pomijamy. Wszystkie
zawarte w niej głosy wypowiadane są w trosce o jakość badań
empirycznych. Jak bowiem twierdzi Jacek Piekarski w tekście zawartym w
prezentowanym tomie: „Metodologia niesie [...] w sobie obligację do
stałego obmyślania i dokumentowania wszelkich aspektów składających się
na proces tworzenia wiedzy oraz jego rezultaty”.
Teresa Bauman