Türk Şiirinde Estetik Öznenin Epistemolojik Dönüşümü

Mehmet Ali Gündoğdu

Nov 2023 · Edebiyat Buku 118 · DBY Yayınları

Tentang eBook ini

Sanat ve edebiyatın değişmesi ancak insan ve toplumun değişmesi ile mümkündür. Bu açıdan baktığımızda, özünde devamlılık ilkesine sahip olan şiir sanatı üzerinden insan ve toplumun nasıl değiştiğini okuyabiliriz. Türk şiirinin dayandığı arketip alanı esas alarak; mısralar, kavramlar ve bunların taşıdığı semantik dünya üzerinden yola çıkıp 19. yüzyılda nasıl bir epistemolojik zihin dönüşümünün gerçekleştiğini okumaya çalışmak oldukça ilginçtir. Bu bağlamda toplum olarak yeni girdiğimiz bir medeniyet dairesi ile beraber bütün bir zihniyet değişimi değil, yalnız insan ve benliğine bakışın estetik içinde nasıl dönüştüğü bu kitapta masaya yatırılmıştır.

Her sanat dalı yüzyıllar içerisinde oluşan bir inanış ve geleneğin epistemolojik birikimine yaslanır. İlerleyen yüzyıllardaki okur ve yazarlar çok geniş ve kapsayıcı bakamazlarsa; bu birikimin yansımasını hakkıyla fark edemezler. Çünkü arka plandaki bu birikim, daha çok sanatçının bilinçaltında işler. Sanatçının bilinçaltındaki en büyük gizem benliğiyle ilgili kodlardır. Bu kodların oluşmasında söz konusu birikim ile devirden devire taşınan ve bazı dönemlerde ise büyük değişimlere uğrayan kültürel epistemoloji etkindir. Bu kültürün değişmesi, şairin kendini okumasına ve estetiğin üretimindeki rolüne büyük oranda etki eder.

Bu kitapta önce Klasik şiirin estetik özne noktasında dayandığı zihniyet açıklanır. Sonra, Tanzimat döneminde yaşanan değişim, örnek şiirler üzerinden anlatılır. Ancak estetik özne değişimi büyük ölçüde Servet-i Fünûn döneminde gerçekleştiği için Tevfik Fikret şiirinde benlik metaforunun Sigmund Freud’un varlık telakkisine uygun bir şekilde ortaya çıkışı yine örnekler üzerinden ele alınır. Bu çalışmanın Türk şiirinin epistemolojik değişimi noktasında önemli bir boşluğu dolduracağı ümit edilmektedir.

Tentang pengarang

MEHMET ALİ GÜNDOĞDU (Dr. Öğr. Üyesi), 2005 yılında Boğaziçi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun oldu ve aynı yıl Marmara Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde yüksek lisansa başladı. Bu bölüm tarafından yürütülen Ahmet Rasim külliyatı metin tahlil indeks çalışmasına katılarak 2008 yılında yüksek lisansını tamamladı. Aynı bölümde 2016 yılında Tanzimat dönemi fikir akımları üzerine “İttihâd-ı İslam İdeolojisinin Türk Edebiyatına Yansıması (1839-1908)” başlıklı tez çalışması ile doktor unvanını aldı. 2017 yılının Nisan ayında İstinye Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde öğretim üyeliğine başladı. 2005 yılından beri çeşitli yayınevlerinde kitap ve kitap bölüm yazarlığı, yayın yönetmenliği ve editörlük yaptı. Çizgi film çalışmalarında senarist olarak görev aldı. Eğitimle ilgili panel ve çalıştaylara konuşmacı olarak çağrıldı. Yurt dışında ve yurt içinde uluslararası pek çok kongreye katıldı. Ulusal ve uluslararası akademik ve serbest dergilerde pek çok makalesi çıktı ve hakemlik yaptı. Araştırma Alanları: Tanzimat edebiyatı fikir akımları, İslamcılık ideolojisi, edebiyat-tarih-siyaset ilişkisi, Yeni Osmanlılar, Jön Türkler, Cumhuriyet öncesi gazeteleri, edebiyat felsefesi, modern roman ve şiir vb. alanlara ilgi duymaktadır.