Tipedi (तिपेडी ): Marathi haiku bee

Ambuja Salgaonkar · Manjusha Deshpande · Sushama Bodhankar

maj 2018 · Pradnyartha Prakashan

O tej e-knjigi

हायकू हे उर्मीचे चित्रदर्शी प्रकटन किमान अक्षरबंधात करणारे जपानी काव्य. कवयित्री शिरीष पै यांनी मराठीला हायकूची ओळख नैसर्गिक घटिताचे चित्र उभारणारे काव्य अशी घडवली असली तरी गेल्या चाळीस वर्षांत स्व-जाणीव, समाजभान, पुराणकथा असे विविध विषय निवडून मराठी हायकूकवींनी एक टप्पा गाठलेला दिसतो. उखाणे वा भोंडल्याच्या गाण्यांप्रमाणे खेळता-खेळता भेंड्यांमधून एकमेकींशी संवाद साधत स्व-ओळख देणं, मन मोकळं करणं याकरता हायकूचा आधार हे तिपेडीमधून पहिल्यांदा घडते आहे. त्यादृष्टीने मराठी साहित्य परंपरेत ही नवी भर. 

तिपेडी वेणीच्या मधल्या पेडाप्रमाणे इथल्या हायकूंची मधली ओळ वरच्या वा खालच्या ओळीशी यमकाने सांधा जुळवून आहे तसेच कोणताही हायकू पाठच्या अन पुढच्या हायकूशी किमान एका शब्दाचे नाते सांगणारा. तिपेडीच्या तीन कवयित्री याही एकेक पेडच की झालेल्या, वाचकांना जाणवतील त्या तीन भिन्न प्रकृती; प्रत्येकीने आपापल्या स्वभावानुसार निवडलेल्या शब्द आणि शैलीमधून; इथे लाल, हिरवा नि निळा रंग ल्यायलेल्या... 

Tipedi ("3 strands") introduces a novel poetry form in Marathi. A tipedi is a 3 line poem, like Japanese Haiku that holds 5, 7 and 5 syllables,  and additionally, rhymes in at least two adjacent lines. This sequence of 235 tipedis introduces a novel game of creating a new poem by taking a cue from the previous one. The tipedis given here are on information and culture, musings, nature, love and hope, melancholia, and philosophy.  Readers will find reflections of their own life in these poems. 

The game is: one person composes a Haiku, the next one takes one word out of the previous poem and composes the next Haiku, and so on, अंताक्षरी-style. It turns out that three persons started playing this game. The name  तिपेडी is a play on words also--वेणीच्या ३ पेडी--refer to the 3 authors. The prime mover of this project is Ambuja, the other two authors are Manjusha, a colleague of Ambuja from Shivaji University and Sushama, a childhood friend of Manjusha who is a Hindi teacher. Pradnya, the publisher is Ambuja’s classmate.The choice of words, styles, authors' writings are rendered in red, green and blue; respectively. On reading the poems you might begin to note that the three authors each have quite distinct choice of words, styles, even personalities. There are 236 poems in the sequence. 

The Preface is by Mrs Gouri Mahulikar, retired Sanskrit professor of University of Mumbai. This article by itself is an erudite and elegant piece of Marathi writing. The second part of the Preface document is a conversation between Ambuja and a well-known Marathi haiku poet, Professor Gangadhar Meshram, retired Chemistry professor of University of Mumbai.

O avtorju

डॉ अंबुजा साळगांवकर, विभागप्रमुख, संगणकशास्त्र, मुंबई विद्यापीठ.

डॉ मंजुषा देशपांडे,  संचालिका, लोकविकास केंद्र, शिवाजी विद्यापीठ, कोल्हापूर. 

सौ.सुषमा बोधनकर, निवृत्त अध्यापिका, निजामाबाद, आंध्रप्रदेश.