Filozofuj! 2021 nr 1 (37) (styczeń-luty): Świadomość
About this ebook
Świadomość | Spis treści
Świadomość > Jacek Wojtysiak
Poniżej przedstawię zestaw wykonywanych przeze mnie czynności oraz rezultatów, do których one doprowadziły. Powtarzaj za mną te czynności w odniesieniu do samej lub samego siebie. Wtedy zrozumiesz, czym jest świadomość. To, co będziemy wspólnie robić, to fenomenologia świadomości, czyli słowny opis świadomości – przeprowadzony wedle tego, jak ona jawi się nam bezpośrednio.
Stopnie i wymiary świadomości > Jakub Jonkisz
Kiedy obserwujemy psa, który jest smutny, gdy właściciel pakuje torbę i wychodzi, a następnie tęskni, gdy go nie ma, i wita się radośnie, kiedy wraca, ciężko jest zaprzeczyć, że jest on w jakiś sposób świadomy. Podobne wrażenie odnosimy w kontaktach z niemowlętami, np. gdy widzimy ich reakcje na obecność matki, strach przed obcymi albo uśmiech wobec znanych osób, czy z osobami ciężko upośledzonymi neurologicznie, które mimo swego stanu wykazują nieprzypadkowe reakcje emocjonalne, np. gdy opowiadamy o ich bliskich.
Trzydzieści lat zdumiewającej hipotezy > Marek Binder
Czy istnieje postęp w nauce o świadomości?
Kalendarium problemowe
Czterej filozofowie o świadomości ciała > Kieran Brayford
Posiadasz ciało. Rzecz składającą się z ramion, nóg, zębów, nerwów i tak dalej. Twoje ciało jest zawsze obecne, ale ma również tendencję do zanikania w tle twojego doświadczenia. Jest tak przynajmniej do czasu, dopóki nie stanie się coś, co sprawi, że ciało jest problemem – na przykład kiedy skręcisz kostkę, twoje ucieleśnienie stanie się oczywiste. Być może właśnie ze względu na tendencję ciała do zanikania i ponownego pojawiania się jako element naszego świadomego doświadczenia jest ono filozoficznie interesujące; czasami jesteśmy świadomi naszych ciał, a czasami nie.
Świadome maszyny? O możliwości powstania świadomej SI > Piotr Przybysz
Co mogłoby decydować o tym, że robot czy inna maszyna przestaje należeć do świata biernych, poręcznych narzędzi i można ją włączyć do świata myślących i czujących istot? Jak można się przekonać, że np. robot humanoidalny uzyskał świadomość? Wprawdzie daleko jeszcze do tego, aby pytania te zyskały status praktycznych i życiowych dylematów – w tym różnimy się ciągle od bohaterów kultowego filmu Blade Runner – ale problem przynajmniej teoretycznie i w zalążkowej formie istnieje.
Systemy zombie a świadomość > Robert Poczobut
Eksperymenty myślowe na temat możliwości istnienia zombie oraz badania empiryczne dotyczące nieświadomych form inteligencji prowadzą do filozoficznego sporu o miejsce świadomości w świecie fizycznym i jej rolę w działaniu człowieka.
Wywiad
O powstawaniu świadomości i jej empirycznych przybliżeniach > Rozmowa z dr. hab. Michałem Wierzchoniem, specjalistą z dziedziny badań nad świadomością
Narzędzia filozofa
Eksperyment myślowy: Świadomość z naszego świata fizycznego czy spoza niego? > Artur Szutta
Kurs logiki: #1. Czym jest logika? > Krzysztof A. Wieczorek
Gawędy o języku: #18. Obława na wilki z tabelką odmian > Wojciech Żełaniec
Meandry metafory: #6. Kant > Marek Hetmański
Filozofia w literaturze
Król Edyp i etyczne konsekwencje fatalizmu > Natasza Szutta
Satyra
Świadomy Człowiek na ławie oskarżonych > Piotr Bartula
Felietony
Świadomość rzeczy > Jacek Jaśtal
Czyja świadomość? > Adam Grobler
#2. Mądrość zbiorowa > Adam Grobler
Filozofia społeczna
Śniadanie kontynentalne: #1. Wolność uspołeczniona? > Tomasz Kubalica
Greka i łacina z wielkimi klasykami
Świadomość > Michał Bizoń
Filozofia w szkole
Życie świadome. Scenariusz lekcji filozofii dla uczniów szkół podstawowych > Dorota Monkiewicz-Cybulska
Z półki filozofa…
Nadzieja na sensowność świata > Piotr Biłgorajski
Operacja Wordsworth > Błażej Gębura
Filozofia w filmie
Moon > Piotr Lipski
Filozofia z przymrużeniem oka
* * *
Drodzy Czytelnicy,
świadomość posiada wiele zdumiewających aspektów, ale jednym z najbardziej uderzających jest jej intymność. Polega ona na tym, że każdy z nas ma bezpośredni dostęp jedynie do własnych przeżyć. Treści tego doświadczenia nie jesteśmy w stanie w pełni przekazać innym i dlatego stanowi ono ukryty mechanizm napędowy twórczości artystycznej, zwłaszcza literatury. Ciągle podejmujemy próby coraz dokładniejszego opisu sposobu, w jaki ujawnia nam się świat i jego zawartość, ale ostatecznie dochodzimy do wniosku, że znowu coś pominęliśmy.
Choć świadomość jest nam niezbędna do tego, żeby wchodzić w kontakt ze światem osób i światem przyrody, nadal nie mamy pewności, czy rozumiemy, czym jest ona sama. Fascynacja świadomością może prowadzić nawet do podejrzenia, że cały świat jest od niej w jakimś sensie zależny. Takie postawienie sprawy otwiera spór realizmu z idealizmem, którego widmo wciąż unosi się nad filozofią, nawet jeśli idealizm został „zastąpiony” przez antyrealizm.
Współczesna filozofia usiłuje rozstrzygnąć, czy świadomość może zostać zredukowana do przyrody, czy też już zawsze będzie stanowiła ziarnko grochu uwierające naukę. Problem natury świadomości stanowi więc pole zaciekłej bitwy między naturalistami i antynaturalistami, a jej wynik należałoby traktować jako werdykt również w innej sprawie: zakresu kompetencji filozofii i nauk szczegółowych.
Między innymi z tych powodów przekazujemy Wam kolejny numer „F!”. Nasi autorzy problematykę świadomości rozpatrują z różnych perspektyw, dowodząc tym samym, jak trudno ostatecznie ująć poznawczo tak wyróżniający się przedmiot. Zachęcamy do lektury tekstów poświęconych między innymi świadomym maszynom, filozoficznym zombie czy samej genezie świadomości. Warto zajrzeć również do stałych działów pisma: felietonów, eksperymentu myślowego, filozofii w filmie, scenariusza lekcji i filozofii w literaturze. Wraz z nowym rokiem wydawniczym otwieramy dwa nowe cykle: Krzysztof A. Wieczorek, autor tak lubianego przez Was kursu teorii argumentacji, tym razem będzie dla Was pisał o logice formalnej; Tomasz Kubalica zaś przybliży Wam meandry filozofii społecznej. Filozofujcie!
Redakcja
Egzemplarz można zamówić tutaj: https://filozofuj.eu/produkt/filozofuj-2021-nr-1-37/
