Filozofuj! 2022 nr 6 (48) (listopad-grudzień): Konsumpcjonizm
About this ebook
Konsumpcjonizm i jego wartości > Lesław Hostyński
Świat konsumpcji to miejsce, w którym dochodzi do konfrontacji dwóch porządków aksjologicznych, metaforycznie rzecz ujmując – czasu postu, z dominacją wartości absolutnych determinujących głównie sferę moralności, z czasem karnawału, z jego wartościami utylitarnymi z natury swej relatywnymi.
Przyjemność – wartością ostateczną świata konsumpcji? > Katarzyna de Lazari-Radek
Wydaje się, że eksploatujemy zasoby Ziemi tak bardzo, powodując zmiany klimatu, że nawoływanie do dążenia do przyjemności jest po prostu niemoralne. Czy problem jednak leży w wartości przyjemności czy raczej w nierozsądnym wybieraniu jej źródeł?
Czy społeczeństwo konsumpcyjne możemy nazwać społeczeństwem wolnych ludzi? > Anna Lewicka-Strzałecka
W przeciwieństwie do możliwości wyboru wielu ról społecznych czy zawodowych rola konsumenta nie jest dobrowolna, konsumentem musi być każdy, czy tego chce czy nie.
Pułapka szczęścia w ponowoczesności > Barbara Żmuda-Frydrychowska
Czy szczęśliwy jest ten, kto posiada wszystko, czego pragnie? Okazuje się, że w świecie, gdzie wiele dóbr mamy na wyciągnięcie ręki, wcale nie czujemy się szczęśliwi. Chęć sprostania wysokim standardom życia i ciągłe dążenie do czegoś więcej sprawiają, że już sama pogoń za szczęściem czyni nas nieszczęśliwymi.
Fragment z klasyka
Konsumpcjonizm: ateistyczna religia XXI wieku? > Bogdan Mróz
„Długie szaty krępują ciało, a bogactwa duszę”. (Sokrates)
Jak żyć pośród pokus konsumpcjonistycznego świata? > Artur Szutta
Współczesny świat konsumpcjonizmu mami nas coraz to większą ilością dóbr, które często nie są konieczne do dobrego życia. Ulegając pokusie ich gromadzenia, wpadamy w pułapkę pragnień i „wyścig szczurów”. Na ratunek może nam przyjść Arystoteles i jego etyka cnót.
Antykonsumpcjonizm i jego praktyczne słabości > Dominik Stanny
Wielu z nas wymienia przedmioty codziennego użytku na nowe znacznie częściej niż nasi rodzice. Używamy również rzeczy, których istnienia nie przeczuwali dziewiętnastowieczni pisarze fantastyczni. Pławimy się więc w nieznanym dotąd dobrobycie. Rozwój cywilizacyjny i odpowiedni status społeczny utożsamiamy z wysokim poziomem konsumpcji, martwiąc się jednocześnie o zmiany klimatu i zanieczyszczenie środowiska. Na co dzień nie chcemy jednak pamiętać, że konsumpcyjny styl życia oznacza wysokie koszty dla środowiska.
Wywiad
Największy problem jest z pojęciem nadmiaru > Wywiad z prof. Romanem Kubickim, specjalistą od filozofii kultury
Narzędzia filozofa
Eksperyment myślowy: Dwa rozwiązania problemu nadmiernego konsumpcjonizmu > Artur Szutta
Kurs logiki: #12. Wieloznaczność niejedno ma imię > Krzysztof A. Wieczorek
Felieton
Umiarkowana obrona konsumpcjonizmu > Jan Woleński
Żyć na maksa > Adam Grobler
Satyra
List z Frontu Krakowskiej Galerii Handlowej > Piotr Bartula
Filozofia społeczna
Śniadanie kontynentalne: #12. Jak konsumować wolność? > Tomasz Kubalica
Filozofia w nauce
Meta-fizyka kwantowa: Dialog 3. Dualizm korpuskularno-falowy – eksperyment na dwóch szczelinach > Andrzej Łukasik
Z półki filozofa…
Wolna wola > Piotr Biłgorajski
To, co naturalne > Zbigniew Wróblewski
Filozofia w szkole
Ile warto konsumować? Scenariusz… > Dorota Monkiewicz
Filozofia w filmie
WALL‑E > Piotr Lipski
Filozofia z przymrużeniem oka
* * *
Drodzy Czytelnicy,
nawet niezbyt rozległa erudycja gwarantuje, że raczej wcześniej niż później natkniemy się na hasła, które filozofowie powtarzają po sobie, przekazując kolejnym niczym jakiś zły spadek. Problem z tego typu dziedzictwem polega na tym, że im częściej powiela się w filozofii jakąś tezę, tym rzadziej zwraca się należytą uwagę na jej uzasadnienie. Gdy taka sytuacja powtarza się nagminnie, to zasadne jest pytanie, czy filozofia rzeczywiście odznacza się taką dawką racjonalności, jakiej by sama sobie życzyła. I tak uznanie, że konsumpcjonizm jest złym pomysłem na życie, może być jednym z takich haseł. W zestawieniu z aktualnie toczącymi się dyskusjami o naturze kapitalizmu (który ma stanowić naturalny kontekst dla konsumpcjonizmu) jest to zagadnienie, które doskonale nadaje się do tego, żeby przepuścić je przez krytyczne sito filozofii.
Być może rację ma bohater jednej z bajek Kołakowskiego, gdy przechodzi mu przez myśl, że „życie polega na ciężkiej walce z rzeczami” i „że jest to właściwie walka beznadziejna”. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że ów nieszczęśnik dopiero co zetknął się z półmiskiem zbuntowanych naleśników i w swoich ocenach mógł być zależny od własnych wzburzonych tym dziwnym epizodem emocji. Być może więc jest tak, że w sprawie konsumpcjonizmu – jak ze wszystkim w filozofii, jakkolwiek by to banalnie i hasłowo nie brzmiało – należy zachować umiar i przynajmniej dla tzw. sportu zastanowić się nad jego potencjalnymi pozytywnymi stronami.
Ktoś mógłby przecież powiedzieć, że posiadanie różnych rzeczy niejako zakotwicza nas w świecie ludzkiej kultury i pozwala pozostawić po sobie pewien wyraźny ślad. Na ogół pamiątki po zmarłych (zegarek, wieczne pióro, samurajski miecz), a więc rzeczy, zachowujemy nie z chciwości, ale właśnie ze względu na to, że nakierowują nas na osobę, która aktualnie jest niedostępna, i przypominają nam o jej unikatowym zestawie cech. Zresztą nawet gdyby tak nie było, to posiadania nie da się chyba wyeliminować. A jeśli tak, to warto porozmawiać przynajmniej o tym, w jaki sposób je racjonalnie zorganizować, żeby przy okazji wybierania kolejnych przedmiotów z katalogu dobrze zaopatrzonego sklepu nie przeładować sobie duszy, która nie będzie miała już zasobów na realizację tego, co najbardziej ludzkie.
W numerze zatem, unikając jednoznacznych ocen, proponujemy Wam przyjrzenie się zjawisku w różnych jego aspektach. Z jednej strony Barbara Żmuda-Frydrychowska powątpiewa w możliwość osiągniecia szczęścia w ramach konsumpcjonistycznego stylu życia, a Bogdan Mróz wskazuje na niepokojące zjawisko sakralizacji konsumpcji, z drugiej Katarzyna de Lazari-Radek przedstawia przyjemność w konsumpcjonistycznej rzeczywistości jako wartą pożądania (pod pewnymi warunkami). Podczas gdy Anna Lewicka-Strzałecka pyta o wolność w materialistycznym świecie, Dominik Stanny przestrzega przed zapaścią społeczno-gospodarczą, do jakiej mógłby doprowadzić odwrót od konsumpcjonistycznej machinerii. W ramach wydania mamy też dla Was garść wskazówek, jak zachować rozsądek w tym „szaleństwie” (Artur Szutta), przydatne wprowadzenie w samo zagadnienie (redaktor prowadzący numeru Lesław Hostyński) i wywiad z Romanem Kubickim, specjalistą od filozofii kultury. Zajrzyjcie również do drugiej części wydania, gdzie jak zwykle czekają na Was teksty z działu filmowego, satyra oraz felietony i… konsumujcie numer z przyjemnością!
Redakcja
Egzemplarz można zamówić tutaj: https://filozofuj.eu/produkt/filozofuj-2022-nr-6-48/
